Dobiegły końca prace przy odnowieniu muru cmentarza żydowskiego w Lubaczowie

Remont ogrodzenia w ramach zadania pn. „Lubaczów, ogrodzenie cmentarza żydowskiego: prace remontowo-konserwatorskie – etap II”  dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z budżetu państwa w ramach Programu „Ochrona zabytków”. Na odrestaurowanie bramy oraz furty, stanowiących część zabytkowego muru, pozyskano środki od Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w 2019 roku.

Cmentarz żydowski w Lubaczowie znajduje się przy ul. Kościuszki i zajmuje działkę o nieregularnym kształcie i powierzchni około 0,3 ha. Teren cmentarza opada w kierunku południowym. Cmentarz żydowski w Lubaczowie powstał przypuszczalnie w I połowie XVIII w. wraz z założeniem w Lubaczowie gminy żydowskiej. Jego murowane ogrodzenie wzniesiono z fundacji Józefa Hirsza Reinfelda. Głównym jego elementem jest ozdobna brama wejściowa zamknięta żelaznymi wrotami.

Do dziś w obrębie cmentarza zachowało się ponad 200 macew, z których najstarsza upamiętnia Itę córkę Jakowa, zmarłą 6 nisan 5488 r. (16 marca 1728 r.). Największa koncentracja nagrobków występuje w części zachodniej. Większość nagrobków to stele w formie pionowego prostokąta, często zakończonych łukiem półkolistym.

Konserwacja i renowacja ogrodzenia zapewni trwałe zachowanie funkcji - miejsca pamięci. Odrestaurowanie muru pomoże lokalnej społeczności kontynuować opiekę nad cmentarzem, a także przyczyni się do wzrostu świadomości wśród najmłodszych na temat żydowskiej historii miasta. Cmentarz żydowski w Lubaczowie jest także szczególnym miejscem modlitwy dla potomków dawnej społeczności żydowskiej, którzy odwiedzają swoich zmarłych krewnych m.in. w rocznice ich śmierci, przybywając do Lubaczowa z różnych stron świata. Wykonanie inwestycji odrestaurowania zabytkowego muru, wpisanego do rejestru zabytków w 1990 roku, z pewnością przyczyni się do przywrócenia należytego szacunku żydowskim mieszkańcom Lubaczowa pochowanym na cmentarzu. Ponadto, godny, solidny mur otaczający i chroniący cmentarz, pozwoli z należytym spokojem, w skupieniu i refleksji pochylić się w modlitwie nad społecznością żydowską Lubaczowa, która dawniej działała owocnie na tej ziemi. Cmentarz żydowski w Lubaczowie jest zatem świadectwem bogatej historii religijnej i kulturowej tutejszego regionu. Przeprowadzony przez Niemców Holokaust, zmiótł z powierzchni ziemi świat polsko-żydowskich miasteczek i jego żydowskich mieszkańców, wśród nich również Lubaczowa. Po wojnie te elementy krajobrazu, które przetrwały, reprezentując obecność Żydów, zostały w dużej mierze zniszczone, jako że nie istniała już społeczność, która mogłaby uczynić je centrum swojego życia. Zachowanie materialnych śladów jest więc obowiązkiem władz samorządu.