Przy wsparciu Krajowego Biura Wyborczego odpowiadamy na pytania ws. kampanii samorządowej 2024

      W związku z pytaniami dotyczącymi poszczególnych etapów procesu wyborczego, publikujemy odpowiedzi na część z nich, kolejne pytania zostały przekazane do opracowania przez Krajowe Biuro Wyborcze.

Czy radny może wchodzić w skład komitetu, czy członek komitetu może kandydować do rady miejskiej - opierając się na wiedzy eksperckiej pracowników Krajowego Biura Wyborczego odpowiadamy na szczegółowe pytania dotyczące najbliższych wyborów samorządowych.

AKTUALIZACJA - 20.02.2024 r.

Czy kandydat (niebędący obecnie radnym) do rady powiatu, może być równocześnie pełnomocnikiem wyborczym w innym komitecie - który zgłasza listy tylko do rady, w gminie do 20 tys. mieszkańców?

Zgodnie z art. 403 par. 5 Kodeksu wyborczego, w przypadku, gdy komitet wyborczy wyborców został utworzony jedynie w celu zgłoszenia kandydatów na radnych do rady gminy w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców, jego pełnomocnik wyborczy jest jednocześnie pełnomocnikiem finansowym. Musi on w związku z tym spełniać ustawowe wymagania określone także dla pełnienia funkcji pełnomocnika finansowego. Z art. 127 par. 2 pkt 1 Kodeksu wyborczego wynika jednoznacznie, że pełnomocnikiem finansowym komitetu nie może być kandydat w wyborach. Zatem w tego rodzaju komitetach wyborczych pełnomocnik wyborczy nie może być kandydatem w wyborach.

W przypadku pozostałych komitetów wyborczych, tj. tych, w których funkcje pełnomocnika wyborczego i finansowego pełnią różne osoby, przepisy Kodeksu wyborczego nie formułują zakazu pełnienia funkcji pełnomocnika wyborczego przez kandydata w wyborach.

Czy Komitet Wyborczy Wyborców (ściślej członek komitetu, będący jednocześnie kandydatem w wyborach) może tworzyć i udostępniać nieprofesjonalne materiały np. filmowe za pomocą swojego laptopa/smartfona z informacją nt. programu wyborczego, posty na facebooku, na fanpage-u kandydata tego komitetu. Czy będzie to korzyść majątkowa o charakterze niepieniężnym której Komitetowi Wyborczemu Wyborców przyjąć nie wolno?  Czy takie treści mają być oznaczone jako materiał Komitetu Wyborczego Wyborców? Czy jest to dozwolona forma agitacji wyborczej kandydata w wyborach ? Jeśli nie, to jaka forma internetowa jest dozwoloną formą agitacji wyborczej?

Państwowa Komisja Wyborcza wypowiedziała się w swoich wyjaśnieniach z 29 maja 2023 r. (ZKF.501.3.2023) w sprawie korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym przekazywanych na rzecz partii politycznych i komitetów wyborczych.

Wskazała tam między innymi, że „zgodnie z art. 132 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1277 i 2418 oraz z 2023 r. poz. 497) komitetom wyborczym nie wolno przyjmować korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym, z wyjątkiem: nieodpłatnego rozpowszechniania plakatów i ulotek wyborczych przez osoby fizyczne, pomocy w pracach biurowych udzielanej przez osoby fizyczne, wykorzystania przedmiotów i urządzeń, w tym pojazdów mechanicznych, udostępnianych nieodpłatnie przez osoby fizyczne oraz nieodpłatnego udostępniania miejsc do ekspozycji materiałów wyborczych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy. Komitety wyborcze mogą ponadto korzystać nieodpłatnie z lokali i sprzętu biurowego podmiotów wymienionych w art. 133 Kodeksu".

"Komitety wyborcze nie mogą zatem przyjmować korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym od innych podmiotów (np. innych komitetów wyborczych, partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń, fundacji, przedsiębiorców). Komitety wyborcze nie mogą ponadto przyjmować korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym innych niż wymienione w powołanych przepisach. Dotyczy to w szczególności nieodpłatnego korzystania z pomieszczeń podmiotów innych, niż wymienione w art. 133 Kodeksu wyborczego, nieodpłatnego korzystania z mediów (woda, prąd, gaz, telefon stacjonarny) w lokalach użyczanych komitetom przez podmioty uprawnione do tego, wykorzystywania materiałów eksploatacyjnych potrzebnych do korzystania ze sprzętu biurowego (papier, toner itp.), nieodpłatnego powielania materiałów wyborczych, pokrywania kosztów paliwa przez podmioty udostępniające komitetom pojazdy mechaniczne, nagrywania, montowania, umieszczania na stronach komitetu jego materiałów agitacyjnych, prowadzenia strony internetowej komitetu. Korzyści majątkowe o charakterze niepieniężnym przyjęte przez komitet wyborczy muszą być ewidencjonowane i wykazane w jego sprawozdaniu finansowym” - głosi przywołane stanowisko PKW.

Natomiast w swoich wyjaśnieniach z dnia 27 marca 2023 r. (ZKF.501.1.2023) w sprawie agitacji na rzecz partii politycznych i komitetów wyborczych prowadzonej w Internecie wskazała między innymi, że komitety wyborcze nie mogą korzystać z nieodpłatnych usług reklamowych w Internecie, ponieważ nie mieszczą się one w katalogu świadczeń niepieniężnych, które może przyjmować komitet wyborczy (art. 132 § 5 i art. 133 Kodeksu wyborczego).

Osoby fizyczne prowadzące działalność zarobkową z wykorzystaniem swoich profili w mediach społecznościowych (np. tzw. influencerzy) mogą za pomocą tych profili świadczyć na rzecz partii politycznych i komitetów wyborczych wyłącznie odpłatne usługi, bowiem umieszczanie wszelkich materiałów na takich profilach stanowi element ich działalności zarobkowej. Agitacja na rzecz partii politycznych i komitetów wyborczych w Internecie musi być prowadzona zgodnie z zasadami dotyczącymi właściwego oznaczania materiałów, finansowania i dokumentowania, określonymi w ustawie o partiach politycznych i w Kodeksie Wyborczym.

Szerokie stanowisko w tej materii Państwowa Komisja Wyborcza zawarła również w wyjaśnieniach z 26 września 2018 r. (ZKF-811-50/18) w sprawie zasad prowadzenia i finansowania kampanii wyborczej w Internecie.

Stwierdziła w nim przede wszystkim, że Państwowa Komisja Wyborcza przypomina, że zgodnie z art. 109 § 2 Kodeksu wyborczego materiały wyborcze powinny zawierać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, od którego pochodzą. Materiałem wyborczym jest każdy pochodzący od komitetu wyborczego upubliczniony i utrwalony przekaz informacji mający związek z wyborami (art. 109 § 1 Kodeksu wyborczego). Materiałami wyborczymi są zatem m.in. wszelkie przekazy informacji pochodzące od komitetu wyborczego, rozpowszechniane w Internecie i za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej.

Dotyczy to nie tylko przekazów zamieszczanych np. na stronach internetowych wykorzystywanych przez komitety wyborcze do prowadzenia agitacji wyborczej, lecz także rozpowszechnianych w innej formie, w tym w postaci przekazów zwielokrotnianych na zlecenie komitetu przez osoby lub przez systemy zautomatyzowane. Materiały takie powinny zawierać oznaczenia, o których mowa w art. 109 par. 2 Kodeksu wyborczego. Należy przy tym wskazać, że nieumieszczenie wymaganych oznaczeń w materiałach wyborczych stanowi wykroczenie określone w art. 496 Kodeksu wyborczego, w związku z czym przypadki niedopełnienia tego obowiązku należy zgłaszać organom ścigania. Ocena w tej materii należy do organów ścigania i sądów, nie zaś do organów wyborczych.

Wiadomym jest fakt, że komitet musi zawrzeć umowę użyczenia lokalu będącego siedzibą komitetu nawet z członkiem komitetu który ten lokal udostępnia (dom jednorodzinny). Pytanie dotyczy kosztów prądu w domu (np. do obsługi drukarki, laptopa itp .) Rachunek za prąd będzie dotyczył w głównej mierze kosztów życia rodziny. Poza tym rachunek za prąd w okresie prowadzenia kampanii wyborczej będzie wystawiony na osobę fizyczną ( nie na Komitet, co nie będzie stanowić dokumentu rozliczeniowego KWW) Jak prawidłowo wykazać koszt użycia prądu?

W przypadku zawarcia przez KWW umowy użyczenia lokalu wyborczego zgodnie z art. 133  par. 2 Kodeksu wyborczego z osobą wchodzącą w skład komitetu wyborczego, z której to umowy powinno wynikać, że koszty zużycia mediów w tym lokalu na potrzeby działalności w nim komitetu pokrywał będzie ten komitet, rachunki dokumentujące koszty zużycia tych mediów w lokalu wystawione (co oczywiste) na rzecz właściciela tego lokalu, stanowią załączniki do umowy użyczenia zawartej przez członka komitetu z tym komitetem.

Te dokumenty finansowe powinny zostać precyzyjnie opisane jako potwierdzające faktyczne koszty związane z funkcjonowaniem komitetu w tym lokalu w danym czasie. Kwestie te Państwowa Komisja Wyborcza podnosiła w przywołanych już wyjaśnieniach z 29 maja 2023 r. (ZKF.501.3.2023) w sprawie korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym przekazywanych na rzecz partii politycznych i komitetów wyborczych.

Tak, może - odpowiada rzecznik Krajowego Biura Wyborczego Marcin Chmielnicki. Nie może być natomiast pełnomocnikiem wyborczym - podkreśla rzecznik KBW.

      Jeżeli jestem jedną z osób która założyła komitet wyborczy wyborców, to czy w tej sytuacji mogę zostać zgłoszona na radną Rady Miasta?

Tak, członek komitetu wyborczego wyborców może być kandydatem - odpowiada rzecznik KBW.

      Czy pełnomocnik komitetu wyborczego wyborców może być równocześnie kandydatem tego komitetu?

Jeżeli jest to komitet w gminie do 20 tys. mieszkańców, to jego pełnomocnik nie może kandydować bo jednocześnie jest pełnomocnikiem finansowym, w każdym innym wypadku może - wyjaśnia rzecznik KBW Marcin Chmielnicki.

Więcej wykładni wkrótce...