II wojna światowa

Po wybuchu wojny, zanim (12.09) do Lubaczowa wkroczyły wojska niemieckie, miasto było celem pięciu nalotów bombowych. 14 września znalazło się w bezpośrednim zapleczu działań 21 Dywizji Piechoty Górskiej gen. Józefa Kustronia, który podjął koncentryczny marsz na Cieszanów - Oleszyce - Lubaczów z zadaniem otwarcia drogi odwrotu dla Armii Kraków. Tędy też próbowały przedzierać się oddziały Armii Lublin. Doszło do wielkich bitew pod Oleszycami i dwukrotnie pod Narolem oraz wielu drobniejszych starć i potyczek. Tu zakończyło swój szlak bojowy kilka dużych jednostek wojska polskiego. Jedne zostały rozbite przez przeważające siły wroga, inne rozwiązane przez dowódców lub zmuszone do kapitulacji.

Niemcy pozostawali w mieście do wkroczenia w dniu 26.09 wojsk sowieckich. Na mocy specjalnego dekretu Rady Najwyższej ZSRR mieszkańcy stali się obywatelami Związku Radzieckiego i doświadczyli okupacyjnego terroru: aresztowania w 1939 r. i deportacje w 1940 r. W dwu wielkich akcjach 10 lutego i 13 kwietnia 1940 roku wywieziono na Sybir znaczną część miejscowej inteligencji. Powołaniami do wojska młodych ludzi i aresztowaniami doprowadzono do rozbicia na pewien czas podziemnej organizacji Związku Walki Zbrojnej. Aresztowanych wywożono do więzień we Lwowie (Brygidki). Wielu z nich zostało zamordowanych przez NKWD w chwili wycofania się wojsk sowieckich w czerwcu 1941 roku. Przez powiat lubaczowski przebiegała granica stref okupacyjnych: sowieckiej i niemieckiej.

22 czerwca 1941 roku rozpoczęła się okupacja niemiecka. Przyniosła nasilony terror: masową egzekucję w lesie Niwki, utworzenie getta w końcu 1942 roku i zagładę Żydów na początku 1943 roku, liczne aresztowania Polaków oraz wywozy do obozów koncentracyjnych i na przymusowe roboty.

Już w początkowym okresie okupacji sowieckiej, a później niemieckiej, działał w Lubaczowie Związek Walki Zbrojnej. Pod koniec 1942 r. została zorganizowana placówka Armii Krajowej, a w 1944 r. obwód lubaczowski AK "Lusia". Jego komendantem był Zdzisław Zathey. W ramach obwodu powstał oddział partyzancki - 4 kompania 19 p.p. AK, która uczestniczyła w walkach z nacjonalistami ukraińskimi oraz w akcji "Burza". Latem 1944 r. do Lubaczowa dotarły jednostki Armii Czerwonej, które 22 lipca opanowały miasto.

Jednakże wyzwolenie nie oznaczało końca problemów wojennych. Pod koniec okresu okupacji uaktywniły swą działalność struktury Organizacji Nacjonalistów Ukraińskich (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). W dniach 25-28.04.44 z Lubaczowa wyjechali wszyscy Polacy, szukając schronienia po zachodniej stronie Sanu. Opór UPA stawiły oddziały AK. Po przejściu frontu praktycznie cały powiat został opanowany przez UPA. Dopiero po zakończeniu wojny, wprost z frontu, zostały skierowane tu jednostki wojska polskiego, które wraz z miejscową milicją, składającą się wówczas głównie z byłych żołnierzy AK, podjęły walkę z UPA. Na mocy porozumień polsko-sowieckich, już pod koniec 1944 roku rozpoczęto przesiedlanie ludności ukraińskiej do ZSRR. Następnie w 1947 roku, w toku akcji "Wisła", wielu Ukraińców wywieziono na tzw. ziemie odzyskane. Na opuszczonych terenach umieszczono potem przesiedleńców zza wschodniej granicy i rodziny przybyłe z innych regionów.

DO GÓRY
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.Ok
Twoja przeglądarka blokuje powiadomienia. Kliknij Bezpieczna (Secure) i kliknij Zezwalaj
Dziękujemy, teraz zawsze będziesz na bieżąco!